Hoe je brein reageert op regels
Je start vol goede moed met een streng dieet: geen suiker, geen snacks, alles telt. De eerste paar dagen gaat het best lekker, want je voelt je gemotiveerd en gedisciplineerd. Maar dan gebeurt het onvermijdelijke: je brein zegt hé wacht even, dit voelt niet natuurlijk…
Psychologisch gezien werkt je brein tegen je. Het registreert beperkingen als stress en gevaar voor overleving. Strenge diëten verhogen juist de hunkering naar “verboden” voedingsmiddelen, zoals chocolade, koek of frietjes (Harvard Health Publishing, 2019). Dus ja, die chocoladereep op dag vijf voelt alsof je gefaald hebt – terwijl je gewoon een mens bent met een normaal brein dat hunkert naar plezier.
Praktisch voorbeeld: een vrouw volgde een streng dieet en rapporteerde dat ze na drie dagen “ineens” een halve reep chocolade had opgegeten. Haar brein reageerde niet op zwakte, maar op restrictie en stress. Zegt genoeg toch?
Wil je meer weten over hoe emoties je eetgedrag beïnvloeden? Lees mijn blog Afvallen zonder doorzettingsvermogen en ontdek hoe je psychologie in jouw voordeel kunt gebruiken.
Schuldgevoelens en eetbuien
Stel je voor: je hebt een drukke dag, de kinderen waren luidruchtig, je werk liep uit en je dacht dat je ‘gewoon gezond’ zou eten. Plots zie je een handvol chips op het aanrecht liggen. “Ach, één handje,” denk je… tot je beseft dat het hele zakje verdwenen is. En daar zit je dan, in je pyjama, met je hand nog een beetje in de zak, denkend: ‘o ja, nu heb ik alles verpest.‘
Dit is exact waarom diëten vaak mislukken. Je brein koppelt eten aan beloning én straf. Schuldgevoel verhoogt de kans op terugval en maakt je maaltijdmomenten stressvol in plaats van fijn (Trimbos-instituut, 2022). Het is niet dat je zwak bent of geen discipline hebt; je hersenen reageren gewoon zoals ze bedoeld zijn. Lees in dit blog waarom het terugvallen of snaaien geen kwestie is van zwakte. Dat het gedrag is — en gedrag heeft oorzaken.
Herkenbare momenten uit het dagelijks leven
- Je bent onderweg en ineens ruik je versgebakken brood bij de bakker. Je probeert te focussen, maar vijf minuten later loop je met een croissant in je hand naar huis en denk je: oke, dit is gewoon een wetenschappelijk experiment.
- Je hebt een drukke dag en je lunch staat niet gepland. Je grijpt naar de eerstvolgende snack in de kast. Waarom moest die snack nou op ooghoogte liggen?!
- Een avondje Netflix + eten: de chips zijn binnen handbereik en je bedenkt ter plekke creatieve excuses waarom je dit nu écht verdient.
Herkenbaar? Dit zijn vaak de momenten waarop diëten breken en je jezelf afvraagt waarom dit altijd bij jou gebeurt.
Wat wél werkt
- Vaste eetmomenten: kies vaste momenten om te eten, zodat je niet steeds opnieuw hoeft te beslissen wat je neemt.
- Eiwitten en vezels: zorgen voor een vol gevoel en ondersteunen je spieren (Voedingscentrum, 2022).
- Ruimte voor genot: een stukje taart of frietje betekent niet dat je dieet mislukt. Het betekent dat je mens bent.
- Bewust omgaan met verleiding: leg snacks niet op ooghoogte, plan een traktatie of een moment van genot zodat je niet constant in verleiding komt.
Meer praktische tips hierover? Lees dan mijn blog zo ‘Pak gezond je structuur weer op.’
Conclusie
Diëten werken vaak tegen je. Maar met structuur, slimme keuzes en ruimte voor plezier kun je het wél volhouden. Wil je leren hoe je dit in de praktijk toepast? Kijk eens naar mijn It Takes 12-programma. Volg me op Instagram voor herkenbare tips, grappige momenten en praktische inzichten – want ja, ook ik eet weleens chips op de bank en voel me daar geen seconde schuldig om.
Bronnen
- Harvard Health Publishing. (2019). The dangers of dieting. Harvard Medical School. Geraadpleegd op 31 augustus 2025, van https://www.health.harvard.edu/staying-healthy/the-dangers-of-dieting
- Trimbos-instituut. (2022). Emotioneel eten en gedragsinterventies. Utrecht: Trimbos-instituut. Geraadpleegd op 31 augustus 2025, van https://www.trimbos.nl/kennis/onderwerpen/voeding
- Voedingscentrum. (2022). Eiwitten en vezels: voedingsadvies voor volwassenen. Geraadpleegd op 31 augustus 2025, van https://www.voedingscentrum.nl
