De herfst is prachtig. Rood-gele bladeren, warme chocolademelk, kaarsjes overal. Totdat je merkt dat je stiekem drie koekjes meer pakt, je sportschoenen in de hoek staan te verstoffen en je lunch steeds later verschijnt. Herkenbaar? Dat dacht ik al. Het is niet alleen jou — je brein en lichaam houden van comfort, vooral als het buiten donker en koud wordt. Alsof je brein zegt: “Lekker binnen blijven, koekjes pakken en Netflix aan. Bewegen? Misschien later.”
Herfst: je brein zegt “meer koekjes, minder doen”
Kortere dagen en minder zonlicht laten je hersenen denken dat het einde van de wereld nadert. Minder zonlicht betekent minder serotonine (gelukshormoon) en meer melatonine (slaaphormoon) (Lam et al., 2006). Vertaling: je voelt je somberder, hunkert naar calorierijk comfortfood en je sportschoenen lijken plots een soort UFO: je weet dat ze ergens zijn, maar aanraken? Liever niet.
Oh ja, dat moment dat je op de bank ploft met een zak chips en denkt: “Ik beweeg straks wel… of morgen… of volgende week?” Precies. Je hersenen zetten survival-modus aan: energie opslaan = koekjes eten, bank = veilig. Studies laten zien dat mensen in herfst en winter gemiddeld 10–20% minder stappen zetten (Tucker & Gilliland, 2007). De wetenschap zegt dus: bank wint. Altijd.
Over bewegen gesproken: je hoeft niet uren te sporten om af te vallen, maar bewegen wél belangrijk is voor energie en humeur. Meer hierover lees je in mijn blog Waarom je niet hoeft te sporten om af te vallen (maar bewegen wél belangrijk is).
Troosteten: de officiële herfsthobby
Herfst + comfortfood = een match made in heaven. Evolutionair logisch: onze voorouders moesten energie opslaan voor de winter (Christensen et al., 2017). Tegenwoordig betekent dit vooral chocolade, appeltaart en ovenschotels. En ja, je hersenen interpreteren dit nog steeds als “veilig en verstandig.”
Herkenbaar: je loopt langs de supermarkt, ruikt appeltaart en denkt “Ach, één stukje kan geen kwaad.” Twee happen later is het hele stuk weg. En je denkt: “Waarom gebeurt dit altijd bij mij?” Spoiler: dit is geen gebrek aan discipline. Het is je brein dat evolutionair geprogrammeerd is om te overleven en te genieten van voedsel dat energie geeft.
Als emoties of stress het snacken beïnvloeden, check dan mijn blog Stoppen met snaaien – Emotie-eten voor praktische strategieën om weer grip te krijgen, zonder schuldgevoel.
Beweging in de herfst: als regen je motivatie opslurpt
Herfst en regen hebben een magische werking: je motivatie verdwijnt sneller dan de bladeren van de bomen. Normaal spring je op de fiets naar werk, maar zodra het regent of waait, voelt de auto ineens als een reddingsboot en je bed als het Walhalla. Dat moment dat je denkt: “Misschien beweeg ik straks nog wat… of morgen… of volgende week.” Precies dat.
Onderzoek bevestigt: fysieke activiteit daalt in herfst en winter (Tucker & Gilliland, 2007). Het is niet dat je lui bent — je lichaam en brein reageren gewoon op het seizoen. Dus die ‘luiheid’? Seizoensgebonden, geen karaktereigenschap.
En eerlijk, zelfs zonder herfstweer worstelen veel mensen met sporten: motivatie is een wispelturig ding, en vaak ligt het niet aan jou, maar aan hoe je omgeving, je gewoontes en je energie samenwerken.
Herkenbaar? In mijn blog Waarom je sporten niet volhoudt (en het vaak niet aan jou ligt) leg ik uit waarom motivatie zo grillig is, hoe je dit door het jaar heen kunt tackelen en wat écht helpt om in beweging te blijven — zelfs als de herfst je bank en chocoladereep verleidt.
Sociale valkuilen: gezelligheid versus gezonde gewoontes
Herfst betekent gezelligheid. Borrels, familiefeestjes, warme chocolademelk met vrienden… en daar komt je plan voor gezonde gewoontes ineens in de knel. Onderzoek laat zien dat sociale druk en de aanwezigheid van lekker eten de kans op overeten vergroten (Macht, 2008).
Herkenbare momenten: je zit op een verjaardag en iedereen geniet van appeltaart. Je denkt: “Ach, één stukje kan geen kwaad.” Vijf happen later is het hele stuk verdwenen en je vraagt je af hoe dat in hemelsnaam is gebeurd. Of je bent bij de koffieautomaat op werk, iedereen neemt koekjes, en daar sta jij, wankelend tussen “ik hou me in” en “ach joh, één mag wel”.
Dit soort momenten laten zien dat sociale flexibiliteit minstens zo belangrijk is als structuur in je leefstijl. Je hoeft geen supermens te zijn; gewoon mens zijn, heet dat. En ja, soms betekent dat dat je geniet van dat stukje taart, zonder schuldgevoel.
Zo overleef je de herfst zonder alles te verliezen
- Structuur behouden: vaste eet- en beweegmomenten helpen je brein en buik rust te geven.
- Bewust genieten: geniet van comfortfood, maar plan het bewust en combineer met voedzame maaltijden. Zo voelt het alsof je niets mist, maar voorkom je dat één stukje taart in een hele schaal verandert.
- Binnen bewegen: yoga, krachttraining of een loopband compenseren het daglichttekort.
- Lichttherapie: een daglichtlamp kan je energie en humeur een boost geven (Lam et al., 2006).
- Sociale momenten slim plannen: kies momenten die passen bij jouw doelen én plezier. Niemand wordt blij van een dieet dat je leven volledig bepaalt.
Wil je de herfst doorkomen zonder dat je bank en koekjes winnen? Mijn It Takes 12-programma helpt je stap voor stap je energie en gewoontes op peil te houden.
En voor dagelijkse dosis herkenning, herfsthumor en tips om niet als een lopende chocoladereep door het seizoen te gaan: volg me op Instagram.
Bronnen
- Lam, R. W., Levitan, R. D., Levitt, A. J., Enns, M. W., Morehouse, R., Michalak, E. E., & Tam, E. M. (2006). The CAN-SAD study: a randomized controlled trial of the effectiveness of light therapy and fluoxetine in patients with winter seasonal affective disorder. American Journal of Psychiatry, 163(5), 805–812. Klik hier
- Christensen, N. J., Kristensen, M., & Holst, J. J. (2017). Seasonal changes in energy intake and macronutrient consumption in adults: a systematic review. Appetite, 116, 154–162. Klik hier
- Tucker, P., & Gilliland, J. (2007). The effect of season and weather on physical activity: a systematic review. Public Health, 121(12), 909–922. Klik hier
- Macht, M. (2008). How emotions affect eating: a five-way model. Appetite, 50(1), 1–11. Klik hier
